Schaarbeek heeft niet altijd in Brussel gelegen... Rond 1900 was Schaarbeek een dorp net buiten de stad dat ontwikkeld is ten behoeve van de Brusselse bourgeoisie. De laatste jaren komen de Brusselse gemeenten ten onrechte voornamelijk negatief in het nieuws. Deze post toont hoe Schaarbeek écht is!
Als u het echte Brussel wil zien en vooral beléven, buiten de platgetreden toeristische paden, komt u naar Schaarbeek!
Tijdens deze fantastische dagtrip in Schaarbeek, is er voor gans uw gezin wat wils: cultuur, ontspanning, architectuur, ontdekkingswandeling, natuur en uiteraard kriek en gastronomie!
Voor deze trip trekt u best een ganse dag uit. Ik neem u mee op een trip waar vooral cultuur en architectuur aan bod komen, maar ook voor kinderen en adolescenten is deze trip zeker aan te raden! Ik neem u achtereenvolgens mee naar:
Het prachtige gemeentehuis in neo-renaissancestijl op het schilderachtige Colignonplein
Autrique-huis: de roots van de art-nouveau, één van de allereerste realisaties van Victor Horta
Sint-Servaaskerk en de magnifieke Louis Bertrandlaan met het Biermuseum
Josaphat park met zijn ontspanningsmogelijkheden en talrijke kunstwerken
Het fantastische Train World met échte treinen en een magnifieke thema-tentoonstelling van de Belgische schilder Paul Delvaux
Gemeentehuis van Schaarbeek
Onze dag begint in het kloppend hart van Schaarbeek. U gebruikt best het openbaar vervoer om hier te geraken (www.mivb.be). Het magnifieke gemeentehuis werd gebouwd aan het einde van de 19de eeuw toen Schaarbeek nog een dorp was dat buiten de stad lag. Het plein is genoemd naar burgemeester Colignon. De geschiedenis van het gebouw vindt u op Wikipedia of op www.1030.be . In 1911 werd er brand gesticht in het gemeentehuis en het duurde tot aan het begin van WOI voor het volledig hersteld was.
Geniet u even mee van onderstaand filmpje:
Wandel nu voorbij de remise van de MIVB en de Sint Servaaskerk naar de Haachtsesteenweg 266 waar we het unieke Autrique-huis gaan bezoeken.
Autrique-huis: de geboorte van de typische Horta-stijl!
De naam Victor Horta klinkt iedereen die Brussel bezoekt bekend in de oren. Er zijn dan ook genoeg realisaties van deze pionier over in de stad.
Maar wist u dat één van de eerste markante realisaties in Schaarbeek staat? Zowel de toen piepjonge Victor Horta als zijn vriend Ernest Autrique, ingenieur bij Solvay, waren vrijmetselaars. Tijdens één van hun bijeenkomsten, vroeg Autrique aan zijn vriend architect om voor hem een huis te ontwerpen en te bouwen.
De jonge Horta kocht zélf een stukje grond aan de Haachtsesteenweg 266 (vroeger 236) waar hij zijn eerste markante ontwerp voor de privé markt bouwde; Autrique trok hier in in1894 . Naar de maatstaven van Horta was dit bescheiden; hij stond er voor bekend om zijn ere loon aan te passen zodat de kwaliteit van de materialen gegarandeerd was!
Sinds 2004 is dezer unieke meesterwoning te bezichtigen na een grondige restauratie die echter bijzonder geslaagd is. U stapt zo binnen in het Schaarbeek van rond 1900 en u krijgt de indruk alsof de bewoners even met vakantie zijn. Voor alle inlichtingen verwijs ik u graag naar de website www.autrique.be. De geoefende art nouveau watcher zal zien dat nog niet alle kenmerken van de latere typische Horta stijl aanwezig zijn. Dat maakt dit gebouw ook zo uniek.
Het Autrique-huis is één van de eerste realisaties van Victor Horta. De voortekenen van wat later zal uitgroeien tot art nouveau zijn al duidelijk zichtbaar. Naar de maatstaven van Horta is dit bescheiden, maar naar de maatstaven van de laat 19de eeuw was dit een luxueus onderkomen.
Vooraanzicht en inkom
U duwt gewoon de voordeur open en onmiddellijk krijgt u een gevoel van ruimte. Het typische glasraam op de eerste verdieping zal één van de belangrijkste kenmerken worden van de art nouveau. Ga even het trapje op en links de woonkamer in. Daar betaalt u een bescheiden 7€ inkom.
Sous-sol: nutsverdieping
Zoals dat toen gebruikelijk was, had niet alleen de adel maar ook de bourgeoisie, waartoe de familie van Eugène Autrique behoorde, huispersoneel. Allicht was de sous-sol de biotoop van het dienstmeisje dat op de zolderverdieping inwoonde.
Hier kookte men, het linnengoed werd hier onderhouden en de voorraden stonden hier achter slot en grendel. Klik op de pijltjes (goed kijken om ze te vinden) om door te foto's te scrollen.
Verlaat de sous-sol langs de trap aan de achterkant en ga onmiddellijk naar de eerste verdieping.
Eerste verdieping
Bij het nemen van de trap, valt onmiddellijk het glasraam op waarop duidelijk de natuurlijke elementen te zien zijn, die later het handelsmerk zullen worden van de art nouveau. Het glasraam geeft trouwens een 3D indruk omdat het tweede paneel horizontaal is geplaatst.
In de kleine winterserre konden planten gekweekt worden en eventueel tuinkruiden om te gebruiken in de keuken. Hier hebt u een mooi zicht over Schaarbeek.
Slaapkamer ouders
Naar de maatstaven van einde 19de eeuw was deze slaapkamer uiterst luxueus. Naast het brede bed vindt u de vestiaire (vandaag zouden we dressing zeggen). Het achterste deel van de ruime en lichte kamer is volledig uitgerust en voorzien voor hygiëne en persoonlijke verzorging. Zowel de lavabo, de centrale verwarming als de en-suite badkamer met badkuip met stromend water getuigden van luxe.
Nutsvoorzieningen
Het is verwonderlijk dat deze woning al is voorzien van elektrische verlichting en warm stromend water. Het is aan het einde van de 19de eeuw dat in Brussel de eerste centrales gebouwd worden die ganse wijken konden voorzien van 110 Volt elektriciteit. Voor het warm water werden doorstromers avant la lettre gebruikt die vaak met hout gestookt werden.
Zolder
De zolder werd gebruikt als volwaardige ruimte. Naast het opbergen van allerlei rommel, diende de "mansarde" vaak ook als onderkomen voor het huispersoneel. We gaan terug de trappen af tot beneden en beëindigen daar ons bezoek.
Bij het buitenkomen, gaan we naar rechts en wandelen we ongeveer 150m tot aan de St.-Servaaskerk.
Sint-Servaaskerk
Deze kerk opgetrokken uit zandsteen die boven de prachtige Louis Bertrandlaan uittorent, werd pas "laat" gebouwd naar kerkelijke maatstaven. Ze werd ingewijd in 1876. De oorspronkelijke kerk uit de 13de eeuw werd in 1905 afgebroken. De reden daarvoor leest u hieronder. Kijk ook naar de andere prachtige gebouwen die op het pleintje staan.
Louis Bertrandlaan: één van de sjiekste lanen van Brussel
Samen met de Tervurenlaan, wordt deze straat beschouwd als één van de mooiste en authentiek bewaard gebleven straten van Brussel. Aan het begin van de 20ste eeuw lag Schaarbeek nog buiten de stad.
Het goede communicatienet en de inrastructuur in de wijk (scholen, zwembad, park, handel) trekken de toenmalige bourgeoisie aan. De wijk van de Louis Bertrandlaan is een schilderachtig, bekend gebied door de Brusselaars, die er kwamen wandelen om gueuze, lambik of faro te degusteren samen een boterham met platte kaas. De artiesten bezochten eveneens dit landschap dat hun inspireerde voor hun schilderijen. In 1905 moest zelfs de 13de eeuwse St. Servaaskerk wijken voor de ontwikkeling van deze verbinding tussen de Haachtsesteenweg en het Josaphatpark.
Alle huizen in deze straat zijn gebouwd door beroemde architecten. Halverwege de straat, naast de pastorie, vindt u het biermuseum in de tuin van de vroegere school aan nr 33-35. Uiteraard kan u hier ook de minder bekende kriek Schaerbeekoise degusteren. Over 100j waren er in Schaarbeek een heel aantal brouwerijen actief.
Ook in Schaarbeek zijn fouten gemaakt...
Aan wat het einde lijkt van de Louis Bertrandlaan, wordt het prachtige zicht ontsierd door de gigantische Brusilia woontoren. Lange tijd is dit de tweede hoogste woontoren van België geweest. Tot in 1969 stond hier het sportpaleis van Schaarbeek waar onder andere Zesdaagse wielerwedstrijden betwist werden.
Oorspronkelijk was voorzien dat er drie zulke torens gingen gebouwd werden waarvan er uiteindelijk maar één gerealiseerd is.
De elektriciteitsmast van Jacques Lalaing
Deze verlichtingspaal, die nog tot 1950 de inkom van het Josaphatpark verlichtte, werd ontworpen voor de wereldtentoonstelling Gent in 1913. In 1926 werd het kunststuk aan Schaarbeek geschonken.
De overlevering wil dat de kunstenaar in de zoo van Antwerpen een tijger kocht en die in een kooi in zijn eigen tuin hield om hem te kunnen nabootsen.
Tijd voor een verfrissing! Op deze plaats krioelt het van de typische tavernes waar u verschillende soorten kriek en andere lokale bieren kunt proeven!
Steek nu de straat over en wandel het park in.
Josaphatpark
Tot in 1904 ontstond het park uit samenvoeging van verschillende privé percelen langs de Roodebeek. Het is een groene long van 20ha waar iedereen aan zijn trekken komt. Het park werd volledig gerestaureerd en is een echt openluchtmuseum!
Druk zeker deze brochure af met plan en legende voor uw vertrek op deze trip!
Kunstwerken
Het eerste standbeeld dat u tegenkomt op het pleintje, is de Snoeier (1894). U ziet hieronder dat ook de veiligheid gewaarborgd is in het park, behalve als het schafftijd is voor de bewakers...
U wandelt rechtdoor naar het volgende pleintje, dat u langs de rechtse kant verlaat. In een perkje dat er (bewust) verwilderd uitziet. Sta even stil bij het beeldje van Assepoester en vertel het verhaaltje aan de kinderen in uw gezelschap.
Tijdens de zomermaanden, kan u zich in het park ook wagen aan een spelletje midget golf (zie brochure).
Vervolg uw wandeling langs de vijver (langs welke kant kiest u zelf) en let op de antieke duiventil die u onderweg tegenkomt aan de rechtse kant van de vijver. Op het brugje staan we even stil.
Boreasbrug
Van op de Boreasbrug, blaast de god Boreas al meer dan 100j over de vijver.
Verken rustig het laatste deel van het park met zijn sportterreinen en dierenweiden.
Wie deze trip niét doet, is een....
Lunch
Allicht hebt u wel honger rond dit uur. Naast het park in de Azalealaan, vindt u talrijke tavernes en restaurants. Aan de andere kant op de Lambermontlaan, vindt u de typisch Brusselse taverne Cochaux in art-deco stijl.
Trainworld
In de namiddag brengen we een bezoek aan het uitzonderlijke museum Trainworld aan het station van Schaarbeek. De afstand van het Josaphatpark naar Trainworld is te groot om te voet te doen. Best is om een deelfiets te gebruiken of het openbaar vervoer om de verplaatsing te maken. Google Maps is het beste hulpmiddel!
Treinmusea zijn er genoeg in Europa. Trainworld toont niet alleen Belgische historische treinwagons en locomotieven, maar geeft ook een fantastisch overzicht van de evolutie van de Belgische spoorwegen aan de hand van zeer veel audiovisueel materiaal dat op bijzonder knappe en originele wijze is verwerkt in de getoonde artifacts.
Een volledig treinwachtershuis op ware grootte, ingericht als in de jaren '60 is een absolute blikvanger
Trek voor uw bezoek minimum 2 uur uit! Hieronder vindt u een kleine impressie. Tijdens mijn bezoek, vond er een expo plaats van spoorweg-gerelateerde kunstwerken van de Belgiche kunstenaar Paul Delvaux.